Een oude uitvinding als een echte langlopende favoriet
De term “vergrootglas” is afkomstig van het Franse woord “loupe”. De termen “vergrootglas” of “brandend glas”, die eerder werden gebruikt, worden nauwelijks meer gebruikt. De naam brandend glas komt van het feit dat de bolle lens de invallende zonnestralen bundelt en zo de energie van het licht zo sterk verhoogt dat brandbaar materiaal zoals papier kan worden ontstoken. Deze eigenschap van de lens is ook de oorsprong van de optische termen brandpuntsafstand, brandpunt, enz. Het vergrootglas is een eenvoudige convexe convergerende lens. De vergroting wordt veroorzaakt door het soort riet: het glas is in het midden het dikst en wordt naar de randen toe steeds dunner. Het heeft dus de vorm van een linze, een peulvrucht. Vandaar dat de lens zijn naam kreeg.
Zo werkt het vergrootglas
Als een object zich binnen de brandpuntsafstand (de afstand tussen het object en het vergrootglas) bevindt zodat de kijker een duidelijke vergroting kan zien, creëert het vergrootglas een rechtopstaand virtueel beeld van het object. Geschiedenis en creatie van het vergrootglas: Het is al sinds mensenheugenis bekend dat water objecten vergroot. Dit werd voor het eerst schriftelijk vastgelegd door de Romeinse filosoof en wetenschapper Seneca de Jongere in de eerste eeuw na Christus, die onder andere ook de adviseur van keizer Nero was. Hij ontdekte dat een glazen kom als een vergrootglas fungeert als je hem met water vult. Ongeveer 1000 jaar later ontwikkelde de Arabische geleerde Abu Ali al-Hasan Ibn Al-Haitham het vergrootglas als een optisch apparaat. In de 16e eeuw ontstond het idee om meerdere vergrootglazen achter elkaar in een koker te verpakken. Zo ontstond de eerste microscoop.
Het vergrootglas wordt voornamelijk gebruikt als visueel hulpmiddel, omdat het verziendheid of presbyopie compenseert. Het gebruik van een vergrootglas, waarbij de kijker een vergroot virtueel beeld ziet, moet niet worden verward met de correctie van verziendheid of presbyopie. Tijdens de correctie is de gebruikte lens ook convex (type kromming van de lens) – maar hier met een aanzienlijk grotere brandpuntsafstand – en wordt direct voor het oog gedragen als bril of contactlenzen. De lens van de bril vormt een lenssysteem of een functionele eenheid met het optische apparaat van het oog. Bij verziendheid of presbyopie is een aanpassing van het vergrootglas, in tegenstelling tot een bril, niet nodig. Daarom is de leesloep ideaal als geïmproviseerde oplossing voor ontbrekende brillen of contactlenzen.
Welke soorten?
Naast het meest bekende vergrootglas, de leesloep, zijn er ook tal van speciale vergrootglazen zoals leesstokjes. Een leesstok is een vergrootglas met direct contact met het leesmateriaal en vergroting in één dimensie. Leesstenen komen overeen met een bolle lens zonder frame en handvat (ook met directe ondersteuning maar tweedimensionale vergroting). Loepen met meeteenheden en horlogemakersloepen worden vervaardigd als zogenaamde meetloepen. De combinatie van vergrootglas en bril – de zogenaamde vergrootglazen – wordt vooral in de geneeskunde gebruikt.
Laten we nu terugkomen op het gewone vergrootglas – de leesloep. Deze loepen zijn veelal verkrijgbaar in de uitvoeringen 2 tot 6 maal vergroting. Verder zijn leesloepen te herkennen aan het relatief grote gezichtsveld door een grote lensdiameter. Dit grote gezichtsveld maakt het mogelijk om een royale en variabele afstand tussen de leeslens en het oog te nemen met een constante afstand tussen de leeslens en het object. Lezen is dus mogelijk in een comfortabele houding. Vergrootglazen zijn nu verkrijgbaar in vele ontwerpvarianten. Oorspronkelijk alleen voorzien van een eenvoudig frame en handvat, zijn ze oa. met licht, met statief, of met een andere montagemogelijkheid. Het detailvergrootglas is een familielid en heeft meestal een vergroting van 5 tot 15 keer – als de kwaliteit erg goed is, iets meer. De lens heeft een kleine diameter (ongeveer 1-3 cm), waardoor het gezichtsveld erg klein is. De behoefte aan vergrootglazen en vergroting in het algemeen is tegenwoordig groter dan ooit: in het tijdperk van medicatiebijsluiters met kleine letters, gebruiks- en montage-instructies, evenals informatie over de ingrediënten van verschillende producten, heeft het vergrootglas zoals we het nu kennen onmisbaar geworden – niet alleen voor mensen met een slecht gezichtsvermogen!
